18/01/2023
Przemęczenie - objawy i najczęstsze przyczyny

Uczucie zmęczenia jest nieodłącznym elementem życia, towarzyszącym człowiekowi od wieków. Każdy podjęty wysiłek, zarówno fizyczny, jak i umysłowy, który przekracza adaptacyjne granice organizmu, może prowadzić do znużenia, osłabienia i ogólnego rozbicia. Niemniej jednak zdarza się, że wyczerpanie fizyczne odbiera chęci do wykonywania codziennych obowiązków, a samo wstanie z łóżka wydaje się nie lada wyzwaniem. W takich sytuacjach warto udać się do lekarza, ponieważ przewlekłe zmęczenie może być objawem niedoboru witamin w organizmie, a nawet niebezpiecznych chorób. Jakie są przyczyny ciągłego uczucia zmęczenia?

Ciągłe zmęczenie i nadmierna senność

Zmęczenie to nic innego jak wykorzystanie zasobów energetycznych organizmu oraz znaczne zmniejszenie zdolności do wykonywania dalszych aktywności fizycznych i psychicznych. To naturalne zjawisko określane jest jako stan przejściowy, który znika po odpowiedniej dawce snu, dobrze przespanej nocy lub regenerującym posiłku. Człowiek czuje się ospały i znużony z powodu wyczerpania wspomnianych rezerw energetycznych, a także wskutek niedotlenienia mózgu.

Jeśli taki stan trwa stanowczo za długo, a zmęczenie dotyka nie tylko ciała, ale i psychiki, zazwyczaj ma się do czynienia z przemęczeniem organizmu. Tego pojęcia nie należy mylić z powszednie znanym uczuciem niedyspozycji, ponieważ oznacza ono długotrwałe funkcjonowanie na granicy wytrzymałości organizmu i często prowadzi do jego wyniszczenia. W wielu przypadkach nawet kilka dni odpoczynku i porządna dawka dobrej jakości snu nie są w stanie dostarczyć człowiekowi odpowiedniej ilości witalności, aby mógł zyskać ponownie normalną efektywność.

Uczucie przemęczenia to przewlekła dolegliwość, która jest konsekwencją nadmiaru obowiązków zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym, nieodpowiedniej diety i braku ruchu, permanentnego napięcia emocjonalnego, a przy tym nieustannego stresu i nieregularnego snu. Nierzadko zaburzenia koncentracji i ogólne rozbicie jest odczuwalne tuż po przespanej nocy. Warto dodać, że z przemęczeniem wiąże się wiele innych, niespecyficznych objawów, dotyczących niemal każdej sfery życia człowieka. Często wyczerpanie organizmu może prowadzić do niebezpiecznych konsekwencji zdrowotnych.

Rodzaje uczucia zmęczenia

Z pewnością uczucie zmęczenia każdemu człowiekowi kojarzy się z wyczerpaniem fizycznym, występującym po bardzo aktywnym dniu lub intensywnym, aktywnym treningu, kiedy to następuje wzmożona praca całego ciała. Ten rodzaj zmęczenia najczęściej charakteryzuje się bólem kończyn i drżeniem mięśni.

Innym rodzajem zmęczenia jest uczucie znużenia powstałe w wyniku ciężkiej pracy umysłowej. W dużym stopniu wiąże się ono z brakiem koncentracji czy trudnością z zapamiętaniem nawet bardzo istotnych informacji. Opisując uczucie zmęczenia psychicznego, należy również wspomnieć o bezsilności emocjonalnej, która objawia się problemami z zaśnięciem, nagłymi zmianami nastroju oraz ogólnym rozdrażnieniem.

Kolejnym typem zmęczenia jest sforsowanie sensoryczne, wywołane zbyt dużym obciążeniem jednego ze zmysłów np. słuchu z powodu częstego słuchania głośnej muzyki.

Krótkotrwałe zmęczenie nie jest szczególnie niebezpieczne dla zdrowia człowieka, ponieważ po odpoczynku organizm jest w stanie się dostatecznie zregenerować, co czyni go gotowym do dalszej pracy. Inaczej jest w przypadku przewlekłego przemęczenia, utrzymującego się minimum pół roku, charakteryzującego się bezpodstawnym uczuciem rozbicia i niemocy, które nie ustaje mimo dostarczenia solidnej dawki snu, regeneracji etc.

Somatyczne objawy przemęczenia

Chroniczne zmęczenie, określane również jako przewlekłe zmęczenie lub zespół przewlekłego zmęczenia to uciążliwa dolegliwość, która najczęściej dotyka aktywnych kobiet między 30. a 45. rokiem życia. Przyczyny senności u mężczyzn i kobiet to między innymi wykonywanie codziennych obowiązków ponad siłę, co w konsekwencji prowadzi do nadmiernego osłabienia organizmu. Często objawia się ono odczuwaniem nawracającego lub stałego uczucia zmęczenia, sforsowania. Brak energii, bóle mięśni i ogólne rozdrażnienie ma negatywny wpływ na aktywność zawodową, osobistą i społeczną. Z zespołem przewlekłego zmęczenia wiąże się szereg objawów somatycznych, które w fazie początkowej można łatwo pomylić z symptomami infekcji. Są to między innymi:

• bóle głowy, stawów, mięśni a czasami gardła,
• stan podgorączkowy,
• brak energii i ogólne osłabienie,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego - bóle brzucha, biegunka, wymioty, mdłości,
• tzw. wędrujący ból bez wystąpienia obrzęku.

W przeciwieństwie do powstania infekcji wyżej wymienione objawy przemęczenia mogą utrzymywać się miesiącami. Z biegiem czasu dołączają do nich takie problemy jak łamliwość paznokci i wypadanie włosów, szumy w głowie, pogorszenie wzroku, duszności i kołatanie serca. Do objawów przemęczenia zalicza się także nadmierną senność lub przeciwnie - problemy z zaśnięciem, zbyt wczesne wybudzanie się, głośne chrapanie i spadek libido.

Emocjonalne i behawioralne objawy przemęczenia

Częste objawy przemęczenia to nie tylko symptomy odczuwalne w postaci dyskomfortu fizycznego. Wycieńczenie organizmu wraz z całym spektrum jego somatycznych przejawów ma ogromny wpływ na samopoczucie i zachowanie człowieka. Osoba wyczerpana fizycznie i psychicznie jest bardzo nerwowa i wybuchowa mimo tego, że na co dzień może być żywą oazą spokoju. Ludzie dotknięci tym problemem mają kłopoty z przetwarzaniem informacji, a spadek motywacji pociąga za sobą brak chęci do wykonywania różnego typu aktywności, które kiedyś sprawiały im dużą radość. Niższa sprawność myślenia, stany lękowe i zaburzenia prawidłowego funkcjonowania w konsekwencji mogą prowadzić do obniżenia samooceny, a nawet depresji.

Przyczyny przemęczenia organizmu

Naturalną przyczyną przewlekłego przemęczenia jest tzw. wyczerpanie zasobów energetycznych. Intensywne treningi przed zawodami, długotrwały brak regeneracji i ogrom obowiązków zawodowych, jak i prywatnych często prowadzi do tego typu dolegliwości. Uczucie ciągłego znużenia można zaobserwować również w przypadku problemów finansowych, trudnych życiowych doświadczeń etc.

Organizm potrzebuje wielu witamin i minerałów do regeneracji i prawidłowego funkcjonowania wszystkich komórek. W przypadku, gdy nawet najłatwiejsze codzienne aktywności sprawiają, że człowiek się szybko męczy i jest ciągle zmęczony, a układ odpornościowy może pracować nieprawidłowo. W takiej sytuacji energia jest pochłaniana w celu zwalczania zagrożeń wewnątrz poszczególnych narządów lub układów. Chorobowe przyczyny zespołu przewlekłego zmęczenia to:

• cukrzyca typu II,
• bezdech senny,
• niedoczynność lub nadczynność tarczycy,
• anemia,
• kłopoty z wątrobą i nerkami,
• nietolerancja pokarmowa np. celiakia, uczulenie na laktozę,
• zakażenie wirusem EBV.

Jak pokonać uczucie przemęczenia?

Jeśli uczucie ciągłego zmęczenia nie jest objawem choroby, w pierwszej kolejności należy wykonać morfologię krwi i badania hormonalne, aby ustalić dietę uzupełniającą ewentualny niedobór witamin i minerałów. Bardzo ważne jest także zapewnienie sobie odpoczynku i relaksu - kluczową rolę w tej kwestii odgrywa prawidłowa higiena snu. Należy znaleźć także sposoby na redukcję stresu, takie jak wieczorne spacery z psem, aromaterapia, joga. Szczególnie pomocna może okazać się psychoterapia.

Podsumowanie

Zespół przewlekłego zmęczenia dotyka szczególnie aktywne osoby, niezależnie od płci i wieku. Są to najczęściej ludzie, którzy żyją w zawrotnym tempie i nie mają czasu na relaks i odpoczynek. Presja otoczenia oraz codzienny stres najczęściej prowadzi do tego typu problemów, zatem warto nieco zwolnić i zadbać o prawidłową regenerację organizmu.